หน่วยการเรียนที่ 5
การออกแบบการเรียนการสอน
การออกแบบ
เป็นการประดิษฐ์หรือวางแผนงานสำหรับงานที่มีจุดมุ่งหมายแน่นอนการออกแบบสำหรับงานที่มีหน้าที่ใช้สอยโดยเฉพาะ
ความเป็นมาของการออกแบบการเรียนการสอน
การออกแบบการเรียนการสอน (ID) เกิดจากการใช้กระบวนการของวิธีระบบ (system approach) ในการฝึกทหารของกองทัพบกอเมริกันในช่วงสงครามโลกครั้งที่ 2
โดยมีความเชื่อว่า การเรียนรู้ใด ๆ ไม่ควรจะเกิดอย่างบังเอิญ
แต่ควรเกิดจากการพัฒนาสิ่งต่าง ๆ อย่างเหมาะสม มีกระบวนการ มีขั้นตอน
และสามารถวัดผลจากการเรียนรู้ได้อย่างชัดเจน
ในการออกแบบการเรียนการสอนต้องอาศัยความรู้ศาสตร์ สาขาต่าง ๆ
อันได้แก่ จิตวิทยาการศึกษา การสื่อความหมาย
การศึกษาศาสตร์ทางเทคโนโลยีคอมพิวเตอร์เข้ามาร่วม
ความหมายของการออกแบบการเรียนการสอน
การออกแบบการเรียนการสอน คือ ศาสตร์ (Science) ในการกำหนดรายละเอียด รายการต่าง ๆ เพื่อพัฒนา
การประเมินและการทำนุบำรุงรักษาให้คงไว้ของสภาวะต่าง ๆ เพื่อทำให้เกิดการเรียนรู้
ทั้งในเนื้อหาจำนวนมาก หรือเนื้อหาสั้น ๆ
ความสำคัญของการออกแบบ
สุพัฒน์ ระงับพิษ กล่าวถึง
ความสำคัญของการออกแบบว่าถ้าการออกแบบ
สามารถแก้ไขปัญหาของเราได้
การออกแบบจึงมีความสำคัญและมีคุณค่าต่อการดำรงชีวิตของเราทั้งทางด้านร่างกาย
อารมณ์ และทัศนคติ กล่าวคือ มีความสำคัญต่อการดำเนินชีวิต
ของเรา เช่น
1.
การวางแผนการการทำงาน งานออกแบบจะช่วยให้การทำงานเป็นไปตามขั้นตอนอย่างเหมาะสม
และประหยัดและประหยัดเวลา ดังนั้นอาจถือว่าการออกแบบ คือ
การวาง แผนการทำงานที่ดี
2.
การนำเสนอผลงาน ผลงานออกแบบจะช่วยให้ผู้เกี่ยวข้องมีความเข้าใจตรงกันอย่างชัดเจน
ดังนั้น ความสำคัญในด้านนี้ คือ เป็นสื่อความหมายเพื่อความเข้าใจ ระหว่างกัน
3.
สามารถอธิบายรายละเอียดเกี่ยวกับงานงานบางประเภทอาจมีรายละเอียดมากมาย
ซับซ้อนผลงานออกแบบจะช่วยให้ผู้เกี่ยวข้อง
และผู้พบเห็นมีความเข้าใจที่ชัดเจนขึ้นหรืออาจกล่าวได้ว่า ผลงานออกแบบ คือ
ตัวแทนความคิดของผู้ออกแบบได้ทั้งหมด
4. แบบ
จะมีความสำคัญมากถ้าผู้ออกแบบกับผู้สร้างงานหรือผู้ผลิตเป็นคนละคนกัน เช่น
สถาปนิกกับช่างก่อสร้างนักออกแบบกับผู้ผลิตในโรงงาน หรือถ้าจะเปรียบไปแล้ว
นักออกแบบก็เหมือนกับคนเขียนบทละครนั่นเอง มีคุณค่าต่อวิถีชีวิตของเรา
คุณค่าทางทัศนคติ
คุณค่าของงานออกแบบที่มีผลทางทัศนคติ เน้นการสร้างทัศนคต อย่างใด
อย่างหนึ่งต่อผู้พบเห็น เช่น อนุสาวรีย์สร้างทัศนคติให้รักชาติ
กล้าหาญ หรือทำความดี
งานจิตรกรรมหรือประติมากรรมบางรูปแบบอาจจะ แสดงความกดขี่
ขูดรีดเพื่อเน้นการระลึกถึงทัศนคติที่ดีและถูกควรในสังคม เป็นต้น
ประโยชน์ที่ได้จากการออกแบบ
1. ช่วยผ่อนคลายความตึงเครียด
2. เพื่อประโยชน์ใช้สอยตามสภาพ
3.
เพื่อยกระดับให้ชิ้นงานผลิตภัณฑ์ที่ออกแบบมีความหรู และความงามเฉพาะตัว
4.
เพื่อให้ได้ผลิตภัณฑ์ที่มีระดับและได้มาตรฐานเหมาะสมกับราคา
5. เพื่อความสะดวกสบายในการใช้งาน
องค์ประกอบของการออกแบบการเรียนการสอน
การออกแบบการเรียนการสอนจึงประกอบด้วยองค์ประกอบต่าง ๆ
ที่สัมพันธ์กันอย่างแยกไม่ได้
และในกระบวนการออกแบบการเรียนการสอนก็จะมีกลไกในการปรับปรุงแก้ไขตัวเอง อันได้แก่
กระบวนการใช้ข้อมูลป้อนกลับ (Feedback) จากการประเมินผลที่เรียกว่า การประเมินผลเพื่อการปรับปรุง (formative
evaluation)เนื่องจากมีรูปแบบ (Model) สำหรับนำไปใช้ในการออกแบบการเรียนการสอนอยู่มากมายจึงมีความหลากหลายในองค์ประกอบในรูปแบบนั้น
ๆ แต่อย่างไรก็ตาม รูปแบบการเรียนการสอนใด ๆ ก็จะยึดแนวทางของรูปแบบดั้งเดิม (generic
model)
รูปแบบดั้งเดิม (Generic model)
1.
การวิเคราะห์ (Analysis)
2. การออกแบบ
(Design)
3. การพัฒนา (Development)
4. การนำไปใช้
(Implementation)
5. การประเมินผล
(Evaluation)
จากรูปแบบดังเดิม (Generic model) นี้จะมีผู้รู้ต่าง
ๆ นำไปสังเคราะห์เป็นรูปแบบต่าง ๆ มากมาย ตามความเชื่อความต้องการของตน
.gif)
รูปแบบต่าง ๆ ของการออกแบบการเรียนการสอน
รูปแบบการสอน
(Model) ของดิคค์และคาเรย์ ประกอบด้วยองค์ประกอบด้วย 10
ขั้นด้วยกัน คือ
1.
การกำหนดเป้าหมายของการเรียนการสอน (Identify
Instructional Goals)
2.
ดำเนินการวิเคราะห์การเรียนการสอน (Conduct
Instructional Analysis)
3.
กำหนดพฤติกรรมก่อนเรียนและลักษณะผู้เรียน (Identify Entry
Behaviors, Characteristics)
4.
เขียนจุดมุ่งหมายเชิงพฤติกรรม (Write
Performance Objective)
5.
พัฒนาข้อสอบอิงเกณฑ์ (Develop Criterion - Referenced Test
Items)
6.
พัฒนายุทธวิธีการสอน (Develop Instructional Strategies)
7.
พัฒนาและเลือกวัสดุการเรียนการสอน (Develop and
Select Instructional Materials)
8.
ออกแบบและดำเนินการประเมินเพื่อการปรับปรุง (Design and
Conduct Formative Evaluation)
9. การปรับปรุงการสอน
(Revise Instruction)
10.
การออกแบบและดำเนินการประเมินระบบการสอน (Design and
Conduct Summative E valuation)
ทฤษฎี การออกแบบระบบการเรียนการสอน (Instructional System Design : ISD)
1. การวิเคราะห์ (Analysis) ในประเด็นต่าง ๆ
2. การออกแบบ (Design) คือ
การออกแบบในส่วนของ วัตถุประสงค์การสอนแต่ละ
บทหรือแต่ละสัปดาห์
เน้นการพัฒนาผู้เรียนให้ครบทั้ง
3 ด้าน คือ ด้านสติปัญญา (Cognitive)
ด้านทักษะ (Psychomotor) และด้านลักษณะนิสัย (Affective)
3. การพัฒนา (Development) กระบวนการพัฒนา
ได้แก่ การนำสิ่งที่คิดหรือ
ออกแบบไว้มาใช้
4. การนำไปใช้ (Implementation)
คือ
ขั้นตอนการนำแผนการสอนที่ได้วิเคราะห์
ออกแบบ
และพัฒนาไว้ไปใช้สอนจริง
โดยพยายามดำเนินการตามแผนการสอนหรือระบบการ
เรียนการสอนที่ออกแบบไว้
5.
การวัดและประเมินผล (Evaluation) กระบวนการวัดและประเมินผลการสอน
ส่วนใหญ่เป็นขั้นตอนการวัดและประเมินผลเพื่อเป็นการตัดสินผู้เรียน
(เพื่อตัดเกรด) คือ การสอบระหว่างเรียน การสอบปลายภาค
การตรวจผลงานหรือโครงการที่มอบหมาย ยังไม่ได้เน้นกระบวนการวัดผลเพื่อปรับปรุงผู้เรียนในขณะเรียน
ผมคิดว่าเป็นกระบวนการที่สำคัญ
เพราะเป็นการประเมินว่าระบบการเรียนการสอนของเราว่ามีประสิทธิภาพเพียงใด
มีข้อบกพร่องหรือไม่
ต้องแก้ไขปรับปรุงส่วนใด
แต่กระบวนการดังกล่าว อาจทำได้ค่อนข้างยาก
และผู้สอนต้องทุ่มเทเวลาให้อย่างมาก
